Cityplot Buiksloterham Amsterdam

Wat als we steden bouwen die mensen verbinden in plaats van verdelen?
Cityplot Buiksloterham laat zien dat het kan: een circulaire wijk waarin rijk en arm, sjiek en sjofel, samenleven in een gedeelde stad. Geen masterplan, maar een sociaal systeem – gebouwd op vertrouwen, diversiteit en ontmoeting.

Van prototype naar plek

In Amsterdam, waar sociale menging ooit vanzelfsprekend was, staat die balans steeds meer onder druk. In Buiksloterham wordt een nieuwe versie van dat ideaal gerealiseerd. Cityplot is geen traditioneel stedenbouwkundig plan, maar een sociaal-ruimtelijk raamwerk dat ontmoeting, samenwerking en gedeeld eigenaarschap centraal stelt.

Het idee ontstond tijdens de vorige wereldwijde crisis. Bij Studioninedots ontwikkelden we samen met Karres en Brands een alternatief voor rigide masterplanning: een flexibel systeem dat zich aanpast aan veranderende behoeften van bewoners en gebruikers. De Alliantie was de eerste die het aandurfde. Samen met Delva Landscape Architects groeide het plan uit tot een circulaire stadswijk waarin architectuur, landschap, infrastructuur en gemeenschapszin met elkaar zijn verweven.

Vandaag is de herontwikkeling van de voormalige Nedcoat- en Air Products-terreinen bijna voltooid. Op 75 kavels zijn 550 woningen gerealiseerd, samen met 4.000 m² aan werkruimtes, horeca en publieke functies. Wat begon als een experiment is nu een levendige wijk waar sociale en technologische innovatie vanzelfsprekend zijn.

Prijzen en nominaties en geselecteerde verhalen

Nominatie Gulden Feniks 2022
PLAN Amsterdam
Archdaily
Archello
Parool

Een wijk gebouwd op diversiteit

In Cityplot is sociale mix geen bijzaak, maar uitgangspunt. Op elk van de 75 kavels wonen mensen in alle vormen en maten: sociale huurders naast zelfbouwers, middeldure huur naast vrije sector koop, coöperaties naast particulieren. Die verscheidenheid geldt ook voor opdrachtgevers: van woningcorporaties tot collectieven en ontwikkelaars.

Elke kavel is een kleine stad op zich, met een eigen ritme, sfeer en verhaal. Hier komen uiteenlopende leefstijlen, inkomens en idealen samen – zonder dat de wijk haar samenhang verliest. De gebouwen zijn ontworpen door onder meer Civic Architects, OZ, Space Encounters, WE Architecten, Studioninedots, XOOMlab en XVW – elk met een eigen signatuur, samen goed voor een rijke, robuuste identiteit.

Architectuur als drager van gemeenschapszin

Cityplot bestaat uit drie superblokken van 100 bij 100 meter. Langs de randen bevinden zich gebouwen van verschillende hoogtes en functies, terwijl de binnenhoven lager zijn, zonder achterkanten. Deze open structuur maakt het mogelijk om publiek, collectief en privaat domein op een vanzelfsprekende manier te verweven.

Binnen elke bouwkavel bevindt zich een Urban Activator – een gemeenschappelijke ruimte van en voor de buurt. Hier vinden bewoners ruimte voor zorg, educatie, kunst en ontmoeting. De openbare ruimte is gelaagd, open en uitnodigend. Binnenhoven, stegen en pleinen sluiten aan op de collectieve kade aan het Tolhuiskanaal – een plek die elders vaak geprivatiseerd wordt, maar hier bewust publiek is gemaakt. Iedereen uit de wijk en de stad is welkom.

Zelfbouw als motor van betrokkenheid

Veel woningen in Cityplot zijn (af)gebouwd door bewoners zelf. Niet alleen omdat het betaalbaarder is, maar omdat het eigenaarschap en verbondenheid vergroot. Zelfbouwers en CPO-projecten zijn vaak ambitieuzer in duurzaamheid en sociale samenhang. Ze voelen zich verantwoordelijk voor hun omgeving, nemen initiatief, delen kennis en versterken de lokale gemeenschap.

Cityplot is een wijk waar initiatief beloond wordt. Waar bewoners elkaar kennen, helpen en inspireren. Waar het publieke domein niet alleen ontworpen is voor gebruik, maar ook voor ontmoeting en zorg. Dit is geen gated community. Geen monocultuur. Geen uitsluiting. Dit is een open, diverse wijk waar stad-zijn opnieuw wordt uitgevonden.

Een sociaal circulair ecosysteem

Cityplot is meer dan een stedenbouwkundig concept – het is een sociaal ecosysteem. De circulaire ambitie komt niet alleen tot uiting in wateropvang, energievoorziening of materialisatie, maar vooral in hoe mensen en plekken met elkaar verbonden zijn.

Een treffend voorbeeld is de circulaire wasbar van Stichting Philadelphia, opgezet door Jurgen Klaassen (De Alliantie). Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt repareren er fietsen en draaien de wasserette. Wijkbewoners maken er gebruik van – en raken in gesprek. Zo ontstaat sociale circulariteit: wederkerigheid en ontmoeting als fundament van duurzaamheid.

Ook in de infrastructuur is circulariteit zichtbaar. Het gebied is autovrij in het hart en groen aan de randen. Parkeren gebeurt aan de buitenzijde, in bovengrondse garages. Daardoor ontstaan autoluwe binnengebieden waar kinderen kunnen spelen, buren elkaar ontmoeten en dagelijks leven zich afspeelt in de open lucht.

Regenwater wordt opgevangen in daktuinen, wadi’s en infiltratiekratten en gevoed aan het Tolhuiskanaal. De openbare ruimte is ontworpen als een verbonden landschap van biodiversiteit, beleving en klimaatadaptatie.

Samen stad maken

De realisatie van Cityplot is te danken aan mijn goede samenwerking met mensen die geloofden in dit idee. Olaf Vreugdenhil (De Alliantie) zag het potentieel, Jan van Barneveld gaf het startsein, Arnout Vos loodste het plan door de procedures. Projectmanager Ed Wilms bracht ervaring en overzicht, Monika Pieroth ontwierp het concept mee, Joost Maatkamp begeleidde jarenlang initiatieven met zorg en aandacht. En supervisor Pako Bunnik verankerde het concept in het bredere stedenbouwkundig plan voor Buiksloterham.

Cityplot is een alternatief voor de overtuiging dat stad en samenleving vanzelf uit elkaar vallen. Het laat zien dat we samen stad kunnen maken – menselijk, inclusief en toekomstgericht.

Project details

Urban Design

Studioninedots met Albert Herder,
Delva Landscape architecture & urbanism

Intervisie

Albert Herder, (Studioninedots)

Supervisie

Paco Bunnik (gemeente Amsterdam)
Gert Kwekkeboom (CIVIC Architects)

Client

De Alliantie, Synchroon

Type

Urban development plan, plot 29.000 m2, for 63.000 m2 GFA; ca 550 apartments, houses and 4.000 m2 working space

Location

Distelweg, Buiksloterham, Amsterdam, NL

Design-Completion

2013-ongoing

Image credits

Sebastian van Damme, Studioninedots.

Meer informatie

Studioninedots/Cityplot-Buiksloterham
Nominatie Gulden Feniks 2022
Juryrapport Gulden Feniks 2022
Cityplot Buiksloterham, stad op ooghoogte
[Cityplot concept
Circular Cities DELVA, Studioninedots en Metabolic.
Rapport Circulair Buiksloterham Metabolic, DELVA LA, Studionindots.
Archdaily
Architectenweb
De Architect
Archello
Parool